Όταν τους είπα ότι είμαι βιολόγος...

Αξέχαστο θα μου μείνει εκείνο το πρωινό στο 3ο έτος του πανεπιστημίου, όταν κάλεσα έναν μάστορα να μου επισκευάσει το ρολό του παραθύρου μου. Για να το φτάσει χρησιμοποίησε σκάλα, οπότε κάποια στιγμή με ρώτησε μεταξύ σοβαρού και αστείου: «Αν πέσω και χτυπήσω το πόδι μου, εσύ που είσαι γιατρός, θα με βοηθήσεις ε;». Να σημειωθεί ότι νωρίτερα με είχε ρωτήσει τι σπουδάζω και είχα πει «Βιολογία»... τελικά, εξέλαβα την ερώτησή του με χιούμορ και ένα χαμόγελο. Σκέφτηκα: λίγο η σύγχυση μεταξύ ιατρικής και βιολογίας, λίγο το ύψος της σκάλας… ε μπερδεύτηκε ο άνθρωπος.

Επίσης, δεν θα ξεχάσω ότι μου πήρε πέντε χρόνια να εξηγήσω στη μητέρα μου γιατί δεν είμαι το κατάλληλο άτομο για να την συμβουλεύω σχετικά με την ευρωστία των φυτών της... διότι δεν σπουδάζω γεωπονία. Από την άλλη η γιαγιά μου ζητούσε διαρκώς συμβουλή για όλα εκείνα τα χάπια της η έρμη, παρόλο που ούτε φαρμακοποιό με λες. Τέλος, ακόμη προσπαθώ να εξηγήσω στον παππού μου ότι δεν είμαι νοσοκόμα. Τουλάχιστον ο πατέρας μου με θεωρεί μια μικρή μελλοντική Νομπελίστρια, σενάριο του οποίου αμφιβάλλω εξίσου την εγκυρότητα, αλλά ας πούμε ότι είναι το μόνο από τα παραπάνω που θα μπορούσε ίσως να έχει προοπτικές(;).

Στο παρόν κείμενο δεν έχω σκοπό να δώσω έναν ορισμό για τη βιολογία και τον βιολόγο. Μπορούμε να βρούμε πολλούς, επίσημους και μη, διαθέσιμους ορισμούς με μια απλή αναζήτηση στην Google. Αυτό το κείμενο αφορά στην παρανόηση σχετικά με τη βιολογία και τη σχέση της με τις άλλες επιστήμες. Ναι, δεν πρόκειται για μια μονοσήμαντη επιστήμη: περικλείει πολλή χημεία, η οποία περικλείει τη φυσική και αυτή με τη σειρά της τα μαθηματικά. Επίσης αποτελεί τη βάση των επιστημών ζωής, αφού μελετά το ίδιο το φαινόμενο της ζωής. Για παράδειγμα, είναι παρούσα σε έναν καθημερινό διάλογο με την ιατρική, καθώς η μία χρειάζεται την άλλη για να είναι ολοκληρωμένο το αποτέλεσμα.

Ακόμα, η βιολογία περιέχει ένα τόσο ευρύ φάσμα θεμάτων προς μελέτη, που μπορεί να αγγίξει πολλούς ακόμη χώρους, και όχι απαραίτητα μόνο αυτούς των θετικών επιστημών ή των επιστημών ζωής. Για παράδειγμα, εγώ πρόσφατα έμαθα ότι υπάρχει η ΒιοΑρχαιολογία, ενώ ανέκαθεν με γοήτευε η σύνδεση της βιολογίας με την ψυχολογία. Επίσης, πολλά από τα ιατρικά μηχανήματα ή και συσκευές χορήγησης φαρμάκων σχεδιάζονται μέσα από συνεργασία μηχανολόγων, βιολόγων και φυσικά πολλών ακόμη ειδικοτήτων.

Λόγω του δυναμισμού αυτής της επιστήμης που δυνητικά συγγενεύει με πολλούς τομείς, ένας απόφοιτος βιολογίας μπορεί να ελιχθεί εύκολα ή δύσκολα, με πολλή ή λίγη μετεκπαίδευση, σε κάποιους από αυτούς, και το ανάποδο. Για παράδειγμα, ο επιβλέπων καθηγητής στην πτυχιακή μου εργασία είχε πτυχίο χημείας, αλλά μέσω του Διδακτορικού του και της ερευνητικής του εμπειρίας κατέστει ειδικός στον χώρο των Νευροεπιστημών.

Αγκαλιάζει, λοιπόν, η βιολογία όλους τους επιστήμονες - και όχι μόνο. Αρκεί να θες να ασχοληθείς και να παρακάμπτεις τις προσωπικές σου δοξασίες, διότι η βάση της είναι ο πειραματισμός και τα αντικειμενικά γεγονότα. Η βιολογία, όπως και όλες οι επιστήμες, είναι οικουμενική και δεν υπολογίζει εθνικότητες ή την προσωπική μας γνώμη.

Κατ’ εμέ, βέβαια, αυτό το εύρος της βιολογίας είναι ταυτόχρονα η ομορφιά της και η αχίλλειος πτέρνα της. Λόγω του μεγάλου φάσματος των θεμάτων που αγγίζει, οι παρανοήσεις γίνονται «στο δευτερόλεπτο», είτε από τους ίδιους τους βιολόγους ή και όχι. Και αν αυτό δεν μας απασχολεί ως προσωπικός στοχασμός, μας απασχολεί τουλάχιστον σε επίπεδο κοινωνίας: το να κατανοήσουμε το ρόλο του βιολόγου στην εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας.

Παρόλο που η βιολογία είναι από τη φύση της «στο παρασκήνιο» - όπου ερωτά και πειραματίζεται για τον άνθρωπο, τα ζώα, το περιβάλλον - αυτό δεν σημαίνει ότι η εφαρμογή της επιτυγχάνεται μέσω άλλων ειδικοτήτων. Έχει δική της υπόσταση και όσο πιο γρήγορα το αντιληφθούμε, τόσο περισσότερα οφέλη θα λάβουμε σαν κοινωνία από αυτή την επιστήμη και την ισορροπημένη συνεργασία της με άλλους τομείς.

Πριν σε ευχαριστήσω που έφτασες ως το τέλος, οφείλω να ξεκαθαρίσω δύο σημεία. Πρώτον, όλα τα παραπάνω δεν είναι χαρακτηριστικά μόνο της βιολογίας, αλλά και πολλών άλλων αντικειμένων, καθώς όσο αυξάνεται το εύρος των γνώσεών μας και οι ανάγκες της κοινωνίας, η εξέλιξη επιτυγχάνεται με τη συνεργασία ακόμη και φαινομενικά μακρινών ειδικοτήτων. Δεύτερον, αναφέρομαι κυρίως στα ελληνικά δεδομένα, καθώς η μικρή ως τώρα εμπειρία μου στο εξωτερικό δεν μου έχει δώσει πλήρη εικόνα.

Το σίγουρο είναι ότι εφόσον η Βιολογία είναι κάθε μέρα παρούσα στη ζωή μας, αποτελεί καθήκον των βιολόγων να επικοινωνούμε σωστά την επιστήμη μας.

εικόνα από: freepik.com