Οι πύλες του κάστρου!
Σε προηγούμενο άρθρο, Απόρθητο Κάστρο, προσομοιάσαμε το δέρμα μας με τους αμυντικούς μηχανισμούς που υπάρχουν σε ένα κάστρο. Σε ένα κάστρο, εκτός από το τείχος και όλους τους προστατευτικούς του μηχανισμούς, υπάρχουν πύλες, που επιτρέπουν την είσοδο και την έξοδο ανθρώπων. Αντίστοιχα, το ανθρώπινο σώμα, έχει πύλες, που επιτρέπουν την είσοδο και την έξοδο ουσιών. Ποιες είναι οι «πύλες εισόδου και εξόδου» του σώματός μας και τι μηχανισμούς διαθέτει το ανθρώπινο σώμα για να μας προστατέψει από την είσοδο παθογόνων;
Πύλες εισόδου και εξόδου
Ξεκινώντας από το κεφάλι, το σώμα μας διαθέτει τέσσερις πύλες εισόδου. Τα μάτια, αποτελούν το βασικό αισθητήριο όργανο της όρασης και ταυτόχρονα μια πύλη εισόδου για το σώμα. Τα αυτιά αντίστοιχα, είναι αισθητήριο όργανο της ακοής, αλλά και πύλη εισόδου. Η μύτη, αποτελεί πύλη εισόδου αέρα, αφού είναι τμήμα του αναπνευστικού συστήματος και αισθητήριο όργανο της όσφρησης. Το στόμα, αποτελεί πύλη εισόδου της τροφής, ενώ η γλώσσα, αποτελεί αισθητήριο όργανο της γεύσης.
Πύλη εξόδου του ανθρώπινου σώματος αποτελεί ο πρωκτός, από τον οποίο απομακρύνονται τα υπολείμματα τροφής μετά την πέψη. Τα ούρα, αποβάλλονται μέσω της ουρήθρας, που είναι άλλη μια πύλη εξόδου.
Τέλος, ο γυναικείος κόλπος, αποτελεί μια ιδιαίτερη πύλη, αφού επιτρέπει την αποβολή του αίματος της περιόδου και τη μετάβαση του εμβρύου στον έξω κόσμο, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει την είσοδο του πέους, κατά την ερωτική επαφή.
Η κάθε πύλη του ανθρώπινου σώματος (Εικόνα) είναι ξεχωριστή και εκτελεί μια ιδιαίτερη λειτουργία. Τα μέσα φύλαξης, δηλαδή οι μηχανισμοί που προστατεύουν τις πύλες του σώματος, μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τρεις επιμέρους κατηγορίες.
Έκκριση αντιμικροβιακών ουσιών
Ένα κοινό γνώρισμα όλων των πυλών του σώματος είναι η έκκριση υγρών, τα οποία απομακρύνουν μικροοργανισμούς και ουσίες που προέρχονται από το περιβάλλον και ταυτόχρονα περιέχουν ουσίες με αντιμικροβιακή δράση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να περιέχουν και 1000 διαφορετικές αντιμικροβιακές ουσίες. Κάποιες από τις κατηγορίες αντιμικροβιακών ουσιών περιλαμβάνου ένζυμα με αντιμικροβιακή δράση, όπως η λυσοζύμη, αντισώματα, και αντιμικροβιακά πεπτίδια, μικρές πρωτεϊνικές αλυσίδες που σκοτώνουν μικροοργανισμούς. Τέτοια υγρά, εύκολα αναγνωρίσιμα είναι τα δάκρυα, το σάλιο και η βλέννα που εκκρίνεται από τη μύτη.
Επιθηλιακά κύτταρα
Ένα άλλο κοινό γνώρισμα μεταξύ των πυλών του σώματος είναι τα επιθηλιακά κύτταρα. Το επιθήλιο, αποτελείται από κύτταρα που είναι στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους, και ανανεώνονται τακτικά. Η στενή σύνδεση μεταξύ των κυττάρων αποτρέπει την είσοδο παθογόνων στο σώμα.
Τα κύτταρα του επιθηλίου μπορεί να είναι λεία, όπως τα κύτταρα της επιδερμίδας, ή μπορεί να φέρουν κρόσσια στην εξωτερική τους επιφάνεια, και σε αυτή την περίπτωση έχουμε κροσσωτό επιθήλιο. Το κροσσωτό επιθήλιο, κινείται, και βοηθάει να απομακρυνθούν ξένα σώματα από το επιθήλιο, για αυτό και το συναντάμε στη μύτη, και την αναπνευστική οδό. Σε περίπτωση τραυματισμού του επιθηλίου ή μιας μικροβιακής λοίμωξης, τα κύτταρα του επιθηλίου απελευθερώνουν στο περιβάλλον τους ουσίες, που ενεργοποιούν άμεσα την άμυνα του οργανισμού.
Οι φύλακες των πυλών
Τα κύτταρα του αμυντικού συστήματος, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι των πυλών εισόδου και εξόδου του σώματος. Κύτταρα που αντιλαμβάνονται παθογόνα (αισθητήρια κύτταρα του αμυντικού συστήματος), όπως τα κύτταρα του Langerhans βρίσκονται σε όλες τις πύλες. Εκτός από αισθητήρια κύτταρα, όλες οι πύλες του σώματος εποπτεύονται από μακροφάγα, που ενεργοποιούνται άμεσα σε περίπτωση μικροβιακής λοίμωξης. Ταυτόχρονα υπάρχει εποπτεία από κύτταρα φυσικούς φονιάδες (ΝΚ κύτταρα), τα οποία ενεργοποιούνται σε περίπτωση ιικής λοίμωξης και καταστρέφουν τα μολυσμένα κύτταρα.
Τα μέσα προστασίας και εποπτείας των πυλών του ανθρώπινου σώματος, σε συνδυασμό με την προστασία που παρέχει το δέρμα, δυσχεραίνουν την είσοδο των μικροοργανισμών στο ανθρώπινο σώμα. Παρόλα αυτά υπάρχουν φορές που αυτοί οι μηχανισμοί υπολειτουργούν, με αποτέλεσμα την είσοδο παθογόνων στο εσωτερικό του σώματος. Πώς αντιδρά το σώμα σε μια μικροβιακή λοίμωξη, είναι κάτι που θα το αναλύσουμε σε επόμενα άρθρα.
Τι να θυμάσαι:
Το ανδρικό σώμα έχει 6 ενώ το γυναικείο σώμα 7 πύλες εισόδου ή εξόδου.
Οι αντιμικροβιακές ουσίες, όπως το σάλιο ή η βλέννα προστατεύουν τις πύλες του σώματος από την είσοδο μικροοργανισμών.
Το απλό ή κροσσωτό επιθήλιο δημιουργεί έναν αδιαπέραστο φραγμό στις πύλες του σώματος.
Κύτταρα του αμυντικού συστήματος εποπτεύουν τις πύλες, και ενεργοποιούνται σε περίπτωση εισβολής παθογόνων.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Akpek EK, Gottsch JD. Immune defense at the ocular surface. Eye (Lond). 2003 Nov;17(8):949-56. doi: 10.1038/sj.eye.6700617. PMID: 14631402.
Mittal R, Kodiyan J, Gerring R, Mathee K, Li JD, Grati M, Liu XZ. Role of innate immunity in the pathogenesis of otitis media. Int J Infect Dis. 2014 Dec;29:259-67. doi: 10.1016/j.ijid.2014.10.015. Epub 2014 Nov 5. PMID: 25447732; PMCID: PMC4310697.
Lane AP. The role of innate immunity in the pathogenesis of chronic rhinosinusitis. Curr Allergy Asthma Rep. 2009 May;9(3):205-12. doi: 10.1007/s11882-009-0030-5. PMID: 19348720; PMCID: PMC4809197.
Pudney J, Anderson D. Innate and acquired immunity in the human penile urethra. J Reprod Immunol. 2011 Mar;88(2):219-27. doi: 10.1016/j.jri.2011.01.006. Epub 2011 Feb 24. PMID: 21353311; PMCID: PMC3065209.
Madanchi H, Shoushtari M, Kashani HH, Sardari S. Antimicrobial peptides of the vaginal innate immunity and their role in the fight against sexually transmitted diseases. New Microbes New Infect. 2019 Dec 10;34:100627. doi: 10.1016/j.nmni.2019.100627. PMID: 31993204; PMCID: PMC6976936.
Torcia MG. Interplay among Vaginal Microbiome, Immune Response and Sexually Transmitted Viral Infections. Int J Mol Sci. 2019 Jan 11;20(2):266. doi: 10.3390/ijms20020266. PMID: 30641869; PMCID: PMC6359169.