Οι αλλεργίες της άνοιξης
της Μαρίας Ασπιώτη
Μπορεί για κάποιους η λέξη άνοιξη να φέρνει στο μυαλό εικόνες από την πανέμορφη, ανθισμένη φύση και ένα αίσθημα αισιοδοξίας παρέα με την αναμονή του καλοκαιριού, όμως για άλλους η λέξη αυτή συνοδεύεται με την, όχι και τόσο ευχάριστη, παρέα των εαρινών αλλεργιών. Φτέρνισμα, καταρροή, έντονος κνησμός και υγρά μάτια είναι μερικά από τα «δώρα» της άνοιξης για τους ανθρώπους που πάσχουν από εαρινές αλλεργίες. Έχεις, όμως, αναρωτηθεί ποτέ για το τι ακριβώς συμβαίνει την άνοιξη και γιατί το σώμα μας αντιδρά με αυτόν τον τρόπο;
Άνοιξη = Ανθοφορία
Την άνοιξη, ολόκληρη η Φύση βρίσκεται σε οίστρο. Οι αυλές και οι δρόμοι μοσχοβολούν και συνθέτουν ένα μοναδικό θέαμα χάρη στην έντονη ανθοφορία που γεμίζει με χρώμα και ζωή ολόκληρη την πλάση. Κατά την περίοδο αυτή, τα φυτά γεννούν άνθη από τα μπουμπούκια τους, απελευθερώνοντας παράλληλα γύρη, το «στοιχείο» δηλαδή πίσω από την αλλεργία σου! Η γύρη αποτελείται από μικροσκοπικούς κόκκους που απελευθερώνονται στον αέρα από διαφόρων ειδών λουλούδια, δέντρα και πρασινάδες με σκοπό να γονιμοποιήσουν άλλα φυτά. Με τον τρόπο αυτό η φύση αναπαράγεται και διατηρεί την ισορροπία της, ενώ η μύτη σου πάλι, όχι και τόσο.
Πώς επηρεάζει, όμως, τον άνθρωπο αυτή η συναρπαστική διαδικασία;
Ο «ένοχος», λοιπόν, σε αυτή την υπόθεση είναι η γύρη. Αυτοί οι μικροσκοπικοί κόκκοι, καθώς ταξιδεύουν πολλά χιλιόμετρα στον αέρα, εισέρχονται και στις μύτες μας μέσω της αναπνοής. Για τους ανθρώπους με αλλεργίες, αυτό σημαίνει ότι το ανοσολογικό σύστημα «παίρνει φωτιά»! (Για να δεις περισσότερα για το ανοσοποιητικό σύστημα, ρίξε μια ματιά εδώ.)
Μικροσκοπική εικόνα κόκκων γύρης από ποικίλα φυτά – Εικόνα από svs.gsfc.nasa.gov
Η άμυνά σου, λοιπόν, αναγνωρίζει λανθασμένα τους κόκκους γύρης ως επιβλαβή ουσία για τον οργανισμό, προκαλώντας έτσι την αλλεργική αντίδραση.
Πώς λειτουργεί η αλλεργική αντίδραση;
Το κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, τα λεγόμενα λεμφοκύτταρα, σαρώνουν συνεχώς το σώμα μας για την ανίχνευση οποιουδήποτε οργανισμού ή ουσίας που θα μπορούσε να προκαλέσει κάποια βλάβη στο σώμα μας.
Κατά την είσοδο των κόκκων γύρης μέσω της ρινικής οδού, το ανοσοποιητικό σύστημα ανιχνεύει την ουσία αυτή ως «επιβλαβή» και αμέσως απελευθερώνει αντισώματα που επιτίθενται στο αλλεργιογόνο με σκοπό να το εξοντώσουν. Η ανοσοσφαιρίνη Ε (IgE) είναι ένα από τα αντισώματα που είναι κυρίως υπεύθυνα για την αλλεργική αυτή αντίδραση. Αμέσως μετά την ανίχνευση του αλλεργιογόνου, η ανοσοσφαιρίνη Ε παράγεται σε μεγάλες ποσότητες και ενεργοποιεί τα μαστοκύτταρα (mast cells) που βρίσκονται σε ποικίλες περιοχές του σώματος, όπως το δέρμα και το αναπνευστικό σύστημα. Η ενεργοποίηση των μαστοκυττάρων προκαλεί την έκκριση ουσιών-μεσολαβητών, όπως της ισταμίνης οι οποίες οδηγούν στα αλλεργικά συμπτώματα.
Fun Fact
Τα αντιισταμινικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται ευρέως για την αντιμετώπιση αλλεργιών δρουν αναστέλλοντας τη δράση της ισταμίνης και βοηθώντας έτσι στην διαχείριση των ενοχλητικών αλλεργικών συμπτωμάτων όπως αυτό της ρινικής καταρροής.
Γιατί ορισμένοι άνθρωποι υποφέρουν από εαρινές αλλεργίες και άλλοι όχι;
Η επιστήμη δεν έχει δώσει ακόμη οριστική απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα. Ορισμένες μελέτες αποδίδουν αυτό το γεγονός στη γενετική προδιάθεση κάθε ατόμου. Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι μεταλλάξεις σε ορισμένα γονίδια που ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα σχετίζονται με υψηλότερο ποσοστό αλλεργιών.
Ένας άλλος παράγοντας που ερευνάται ως πιθανή αιτία για την εμφάνιση αλλεργιών είναι αλλαγές στο μικροβίωμα (δηλαδή τα εκατομμύρια βακτήρια που κατοικούν στο έντερο, τους πνεύμονες και το δέρμα μας, για περισσότερες πληροφορίες δες εδώ). Θεωρείται ότι η έκθεση σε περιβάλλοντα με ποικίλους μικροοργανισμούς από την παιδική ηλικία, όπως για παράδειγμα μεγαλώνοντας στην επαρχία ή σε φάρμες, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνει την πιθανότητα ανάπτυξης αλλεργικών αντιδράσεων κατά την ενηλικίωση.
Ακόμη, ένας σημαντικός παράγοντας στην εμφάνιση αλλεργιών είναι η κλιματική αλλαγή. Η αύξηση της θερμοκρασίας, καθώς και των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα των τελευταίων χρόνων, έχουν οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των επιπέδων γύρης και επιμήκυνση της θερμής περιόδου. Ταυτόχρονα, η αύξηση των ατμοσφαιρικών ρύπων ενισχύουν σημαντικά το αλλεργικό αντίσωμα IgE στη γύρη και, συνεπώς, την πιθανότητα ανάπτυξης νέων αλλεργιών σε άτομα που δεν είχαν προηγουμένως ευαισθησία στη γύρη. Σύμφωνα με μελέτες, αυτό συμβαίνει διότι οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, όπως για παράδειγμα τα σωματίδια καυσαερίων diesel, φέρονται να προκαλούν αύξηση στις φλεγμονές της ρινικής βλεννογόνου και των αεραγωγών οδηγώντας σε ρινική υπερευαισθησία και εμφάνιση ή επιδείνωση των συμπτωμάτων αλλεργίας.
Κλείνοντας:
Οι αλλεργίες της άνοιξης είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει κάθε χρόνο εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Η αερομεταφερόμενη γύρη που απελευθερώνεται σε μεγάλες ποσότητες, αλλά και άλλα υπαίθρια αλλεργιογόνα προκαλούν τα έντονα συμπτώματα που μπορεί να μας ταλαιπωρούν αυτή την εποχή. Αν και οι λόγοι πίσω από την εμφάνιση αλλεργιών κατά την άνοιξη σε ορισμένους μόνο ανθρώπους δεν είναι εντελώς ξεκάθαροι ακόμη, υπάρχουν ποικίλες θεραπείες που μπορούν πλέον να ανακουφίσουν τα δυσάρεστα συμπτώματα σε μεγάλο βαθμό.
Τι να θυμάσαι:
Οι αλλεργίες κατά τη διάρκεια της άνοιξης οφείλονται στην λανθασμένη αναγνώριση της γύρης από τον οργανισμό ως επιβλαβής ουσίας.
Η αλλεργική αντίδραση προκαλείται από την δράση του ανοσοποιητικού συστήματος ενάντια στο αλλεργιογόνο μέσω της απελευθέρωσης μεσολαβητών (κυρίως της ισταμίνης) από τα μαστοκύτταρα που οδηγούν στα αλλεργικά συμπτώματα.
Τα αντιισταμινικά φάρμακα δρουν μπλοκάροντας την δράση της ισταμίνης βοηθώντας έτσι στη διαχείριση και μείωση των αλλεργικών συμπτωμάτων.
Για περισσότερες πληροφορίες, τσέκαρε εδώ:
American Academy of Allergy, Asthma, & Immunology: “Allergic Conditions: Outdoor Allergens.”
Stone, K. D., Prussin, C., & Metcalfe, D. D. (2010). IgE, mast cells, basophils, and eosinophils. The Journal of allergy and clinical immunology, 125(2 Suppl 2), S73–S80.
Steinke, J., Rich, S. & Borish, L. (2008). Genetics of allergic disease. The Journal of allergy and clinical immunology, 121 (2 suppl 2), S384-S387.
Bernstein, J.A., Alexis, N., Barnes, C., Bernstein, L.I., Nel, A., Peden, D., Diaz-Sanchez, D., Tarlo, S.M., Williams, P.B. (2004) Health effects of air pollution. Journal of Allergy and Clinical Immunology, Volume 114, Issue 5, p.1116-1123.
Pramod K. (2017). Seasonal Allergies: Causes, Symptoms, Treatment
Εικόνες από pexels.com
Λίγα λόγια για την Μαρία Ασπιώτη...
Γεια σας! Ονομάζομαι Μαρία Ασπιώτη και κατάγομαι από την Κέρκυρα. Η επιστήμη της Βιολογίας αποτελεί εδώ και χρόνια μια από τις μεγαλύτερες μου αγάπες και την τελευταία πενταετία την υπηρετώ και επαγγελματικά. Είμαι απόφοιτη του τμήματος Μοριακής και Κυτταρικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης καθώς και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου από το τμήμα Αναγεννητικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Bath. Έχω εργαστεί εθελοντικά σε ερευνητικά προγράμματα ως φοιτήτρια αλλά και ως μέρος των πτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών μου. Τα τελευταία τρία χρόνια μένω στο Ηνωμένο Βασίλειο και εργάζομαι επαγγελματικά ως ειδικός επιστήμονας στο τμήμα έρευνας και ανάπτυξης της εταιρείας Smith+Nephew που δραστηριοποιείται στους τομείς υγείας. Παράλληλα, εργάζομαι εθελοντικά ως μέντορας παιδιών 7-13 ετών με κλίση στις επιστήμες ζωής και μη προνομιούχων, νέων μεταναστών του Ηνωμένου Βασιλείου που ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν τις βιολογικές επιστήμες για τις σπουδές τους. Στόχος μου είναι να συνεχίσω να δραστηριοποιούμαι και να εξελίσσομαι στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης φαρμακευτικών και ιατρικών τεχνολογιών.
Αγαπώ ιδιαίτερα τα ταξίδια, τη φωτογραφία και τη μαγειρική!