Νευρικό σύστημα: Περιήγηση σε ένα από τα πιο ανεξερεύνητα συστήματα του σώματος.
Έγινε ενημέρωση: 5 Απρ 2021
του Ιωάννη-Παναγιώτη Αθηνοδώρου
Το νευρικό σύστημα αποτελεί ένα από τα έντεκα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού (Μια σύντομη περιγραφή του ανθρώπινου σώματος!). Θα μπορούσε κανείς να πει πως είναι ένα αρκετά πολύπλοκο σύστημα αφού μερικές πτυχές του, όπως και δυνατότητες του, παραμένουν ακόμη άγνωστες. Η ικανότητά του να ελέγχει και να ρυθμίζει όλα τα όργανα και δομές του σώματος, θα μπορούσε να το καταστήσει τον «Βασιλιά» του σώματος.
Οι λειτουργίες του
Το νευρικό σύστημα έχει τόσο αισθητική λειτουργία, η οποία του επιτρέπει να δέχεται και να ολοκληρώνει τις πληροφορίες από το περιβάλλον, όσο και κινητική λειτουργία για τον έλεγχο μυών και καρδιάς. Επίσης, συμμετέχει στη μάθηση, τη μνήμη, τον προσανατολισμό, την ομιλία όπως και σε μια πλειάδα λειτουργιών απαραίτητες για τη καθημερινότητά μας.
Νευρώνας
Βασική λειτουργική μονάδα του νευρικού συστήματος είναι το νευρικό κύτταρο (νευρώνας). Ένα τυπικό νευρικό κύτταρο αποτελείται από το σώμα, τους δενδρίτες και τον νευράξονα, του οποίου το τελικό άκρο ονομάζεται νευρική απόληξη (Εικόνα 1).
Και πώς «επικοινωνούν» οι νευρώνες;
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικών των νευρώνων είναι η ικανότητα τους να μεταδίδουν σήματα (πληροφορίες). Αυτό γίνεται με 2 τρόπους, είτε μέσω ηλεκτρικής διέγερσης είτε με χημικά μηνύματα που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Οι νευροδιαβιβαστές είναι μικρά μόρια που μεταφέρουν μηνύματα, και απελευθερώνονται από τη νευρική απόληξη ενός νευρικού κυττάρου. Οι αποδέκτες των νευροδιαβιβαστών μπορούν να είναι είτε άλλα νευρικά κύτταρα, είτε άλλα είδη κυττάρων όπως τα μυϊκά.
Τι είναι τα «Νεύρα»;
Στην περιφέρεια, δηλαδή στο υπόλοιπο σώμα εκτός του κεντρικού νευρικού συστήματος, οι νευράξονες ομαδοποιούνται σε δεσμίδες περιβαλλόμενες από πολλές στιβάδες συνδετικού ιστού δημιουργώντας ένα νεύρο (Εικόνα 2). Κάθε νεύρο μπορεί να παίζει ρόλο στις αισθήσεις, στις κινήσεις ή και στα δύο.
Fun Fact
Το ισχιακό νεύρο αποτελεί το μακρύτερο νεύρο στο ανθρώπινο σώμα, καθώς μπορεί να ξεπεράσει το 1 μέτρο μήκος.
Και ποια τα βασικά σημεία;
Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη λειτουργία του νευρικού συστήματος, έχει γίνει ένας διαχωρισμός σε:
Κεντρικό Νευρικό Σύστημα
Περιλαμβάνει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Αποτελείται από ένα τεράστιο αριθμό νευρώνων οι οποίοι περιβάλλονται από τη νευρογλοία. Η νευρογλοία αποτελείται από διάφορους τύπους κυττάρων που περιβάλλουν τους νευρώνες και έχουν ως ρόλο να τους υποστηρίζουν, να τους προστατεύουν και να ρυθμίζουν τη σωστή λειτουργία τους. Μια από τις λειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος αποτελούν η ρύθμιση της λήψης τροφής όπως το αίσθημα της πείνας όταν είμαστε νηστικοί για ώρες ή του φουσκώματος μετά το φαΐ. Επίσης συμμετέχει και στον ύπνο αλλά και στα όνειρα που βιώνουμε κατά τη διάρκεια αυτού. Οι δράσεις του όμως δεν περιορίζονται μόνο σε αυτές τις δύο λειτουργίες αλλά επεκτείνονται στο καθετί που πράττουμε και βιώνουμε καθημερινά.
Fun Fact
Υπολογίζεται ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος απαρτίζεται από περίπου 100 δισεκατομμύρια (1011) νευρώνες και δεκαπλάσιο αριθμό νευρογλοιακών κυττάρων.
Που βρίσκεται όμως το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα στο σώμα μας;
Εφ’ όσον αποτελεί ένα απαραίτητο για την επιβίωσή μας σύστημα θα πρέπει να είναι και καλά προστατευμένο. Γι’ αυτό περιβάλλεται από τμήματα του ανθρώπινου σκελετού. Ο εγκέφαλος βρίσκεται εντός του κρανίου, ενώ ο νωτιαίος μυελός περιβάλλεται από τους σπονδύλους, δηλαδή βρίσκεται στο εσωτερικό ενός σωλήνα, τον σπονδυλικό σωλήνα.
Ο εγκέφαλος μπορεί να χωριστεί σε 4 κύρια μέρη: το στέλεχος, τη παρεγκεφαλίδα, τον διεγκέφαλο και τα εγκεφαλικά ημισφαίρια.
Τα ημισφαίρια χωρίζονται περαιτέρω σε 4 λοβούς: μετωπιαίο, βρεγματικό, κροταφικό και ινιακό (Εικόνα 3). Ο διαχωρισμός αυτός γίνεται με τη βοήθεια ορισμένων οδηγών σημείων στην επιφάνεια των ημισφαιρίων που ονομάζονται αύλακες και έλικες.
Περιφερικό Νευρικό Σύστημα
Αποτελείται από τα νεύρα τα οποία εξέρχονται από το κεντρικό νευρικό σύστημα και κατευθύνονται στην περιφέρεια ώστε να προσφέρουν νεύρωση στα υπόλοιπα συστήματα, όργανα και δομές του ανθρώπινου σώματος (Εικόνα 4). Συμμετέχουν στις αισθήσεις (π.χ. αίσθηση πόνου, θερμοκρασίας, αφής) και κινήσεις. Για παράδειγμα νεύρα κατευθύνονται από τον νωτιαίο μυελό στους μύες των κάτω άκρων (ποδιών). Αυτά τα νεύρα μεταφέρουν τα απαραίτητα μηνύματα ώστε να μας επιτρέψουν να ανέβουμε τις σκάλες της πολυκατοικίας ή να τρέξουμε σε ένα αγώνα ποδοσφαίρου.
Κλείνοντας
Το νευρικό σύστημα αποτελεί έναν συναρπαστικό κόσμο που απαιτεί χρόνια για να τον εξερευνήσεις. Και πάλι όμως, τα όσα θα γνωρίζεις, μοιάζουν μηδαμινά στα τόσα που κρύβει. Η γνώση του σε βοηθά να ανακαλύψεις και κατανοήσεις αυτά που μέχρι πρότινος έμοιαζαν ανεξήγητα... και αυτή είναι η μαγεία του!
Τι να θυμάσαι:
Το νευρικό σύστημα συμμετέχει στην πλειονότητα των λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος
Βασική λειτουργική μονάδα του είναι ο νευρώνας
Ο όρος «νεύρο» περιλαμβάνει μια ομάδα νευραξόνων
Χωρίζεται σε Περιφερικό και Κεντρικό
Ο εγκέφαλος χωρίζεται σε πολλά τμήματα και το κάθε εγκεφαλικό ημισφαίριο σε 4 λοβούς
Για περισσότερες πληροφορίες:
Ludwig PE, Reddy V, Varacallo M. Neuroanatomy, Central Nervous System (CNS) [Updated 2020 Aug 10]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK442010/)
Ludwig PE, Reddy V, Varacallo M. Neuroanatomy, Neurons. [Updated 2020 Jul 31]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441977/
Herculano-Houzel S. The human brain in numbers: a linearly scaled-up primate brain. Front Hum Neurosci. 2009;3:31. Published 2009 Nov 9. doi:10.3389/neuro.09.031.2009)
Κλινική ανατομική – Richard S. Snell - Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας (σελ.21)
Μήπως διαβάζοντας το άρθρο σου δημιουργήθηκαν περισσότερες απορίες;
Μη διστάσεις να επικοινωνήσεις μαζί μας στο email μας ή μέσω dm στο Instagram και στο Facebook.
Λίγα λόγια για τον Ιωάννη-Παναγιώτη Αθηνοδώρου...
"Γεια σας, ονομάζομαι Ιωάννης – Παναγιώτης Αθηνοδώρου. Κατάγομαι από την Κύπρο και πιο συγκεκριμένα από την πρωτεύουσα της, την Λευκωσία. Φοιτώ στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών και βρίσκομαι στο 4ο έτος των σπουδών μου. Αν και τα πεδία της ιατρικής είναι πολλά, το νευρικό σύστημα είναι αυτό που έχει καταφέρει να με γοητεύσει πιο πολύ αφού η μυστηριώδης φύση του δεν μπορεί να σε αφήσει αδιάφορο. Έτσι φιλοδοξώ στο μέλλον να καταπιαστώ με μια ειδικότητα σχετιζόμενη με αυτό."