«Μυρίζοντας» τον «τέλειο» σύντροφο
Έγινε ενημέρωση: 3 Νοε 2020
Διαβάζοντας επιστημονικά άρθρα, ώστε να μιλήσουμε για τη βιολογία της επιλογής συντρόφου, μου ήρθε στο μυαλό η διαφήμιση γνωστού ανδρικού αποσμητικού. Στο διαφημιστικό σποτ, ο πρωταγωνιστής μετά τη χρήση του αποσμητικού μετατρέπεται σε σοκολάτα που όλες οι γυναίκες ποθούν. Κατά πόσο, όμως, αυτό αληθεύει; Επηρεάζει, εν τέλει, μια όμορφη οσμή την επιλογή συντρόφου;
«Φερομόνες», το φυσικό ερωτικό κάλεσμα
Οι φερομόνες είναι χημικά σήματα, που εκκρίνονται από τον οργανισμό, με σκοπό την προσέλκυση ή την απόρριψη των πιθανών συντρόφων. Η ύπαρξη ή όχι των φερομονών στον άνθρωπο αποτελούσε και αποτελεί για χρόνια σημείο αντιπαράθεσης της επιστημονικής κοινότητας. Γενικά, η δράση τους στα ζώα έχει επιβεβαιωθεί, ωστόσο στον άνθρωπο υπάρχουν πολλά δεδομένα για την παρουσία μορίων που τους μοιάζουν αρκετά. Στο παρόν άρθρο, θα μιλήσουμε για την επικρατούσα υπόθεση, η οποία είναι πως οι φερομόνες (ή μόρια παρόμοια με αυτές) υπάρχουν και δρουν στην αναπαραγωγή.
Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα πως δρουν μέσω της μύτης, ενεργοποιώντας σημεία του υποθαλάμου. Ο υποθάλαμος αποτελεί τμήμα του εγκεφάλου και είναι υπεύθυνος για την παραγωγή ορμονών που αφορούν την ερωτική προσέλκυση. Όπως βλέπουμε, λοιπόν, το όργανο «υποδοχής» των φερομονών εικάζεται πως είναι η μύτη. Συνεπώς, όσο καλό και να είναι το άρωμά σου, και όσο και να εντυπωσιάζει τον πιθανό σου σύντροφο, οι φερομόνες έχουν τον τελικό λόγο. Αλλά πώς «κρίνει» ο οργανισμός μας ποιος είναι ο «ιδανικός» σύντροφος για μας;
Και τι ρόλο παίζει το ανοσοποιητικό σύστημα;
Τώρα θα σκεφτείς, «Από που και ως πού το ανοσοποιητικό μου επηρεάζει την ερωτική μου ζωή; Εγώ ήξερα μόνο για την άμυνα». Ας το πάρουμε από την αρχή. Σκοπός του κάθε είδους είναι η επιβίωση και η διαιώνιση. Έτσι, και στον άνθρωπο, το ανοσοποιητικό σύστημα έχει ως στόχο την προστασία, την επιβίωση και τη διαιώνιση του είδους. Πώς; Συμμετέχοντας στην ομοιόσταση του οργανισμού, στην αναγνώριση «ξένων» μορίων και την αντιμετώπιση των «εισβολέων».
Βασικό ρόλο στη διαδικασία αυτή παίζει το μείζον σύμπλεγμα ιστοσυμβατότητας (MHC). Το MHC αποτελεί τμήμα του DNA υπεύθυνο για την παραγωγή πρωτεϊνών, οι οποίες έχουν καθοριστικό ρόλο για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Η βασική τους δράση είναι ο διαχωρισμός των εαυτών κυττάρων από τα «ξένα». Παρέχει, λοιπόν, την απαραίτητη πληροφορία για την αναγνώριση των «εισβολέων» και την αντιμετώπισή τους.
Άνθρωποι με εξαιρετικά διαφορετικό MHC τείνουν να έλκονται ερωτικά
Γιατί; Διότι οι πιθανοί απόγονοι που μπορούν να προκύψουν από την ερωτική συνεύρεση των δύο αυτών ατόμων, θα φέρουν πιο ποικιλόμορφο MHC. Κάτι τέτοιο συνεπάγεται πως θα είναι ικανοί να αναγνωρίζουν μεγαλύτερη «γκάμα» εξωγενών παραγόντων. Τι σημαίνει, πρακτικά, αυτό; Απόγονοι καλύτερα ανοσοποιημένοι, συνεπώς, απόγονοι με αυξημένες πιθανότητες επιβίωσης.
Και ποια η σύνδεση;
Μια υπόθεση για τον τρόπο δράσης των φερομονών είναι η εμπλοκή τους στην αναγνώριση του «αλλιώτικου» MHC. Θεωρείται, λοιπόν, ότι τα γονίδια του MHC επηρεάζουν την έκκριση συγκεκριμένων πρωτεϊνών στην κυκλοφορία του αίματος. Οι πρωτεΐνες αυτές, ανάλογα με την ποσότητα που βρίσκονται στο αίμα, προκαλούν διαφορετικές «οσμές», από τις σωματικές εκκρίσεις, όπως ο ιδρώτας.
Συνεπώς, η αγκαλιά, εκτός από την έκκριση οξυτοκίνης (ρίξε μια ματιά εδώ), συμμετέχει και στην επιλογή συντρόφου καθώς βοηθά στην καλύτερη εντόπιση των φερομονών που φέρει το άτομο που αγκαλιάζουμε.
Fun Fact
Γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά, τυχαίνει να επιλέγουν συντρόφους με παρόμοιο MHC. Μια υπόθεση είναι πως αυτό οφείλεται στην αλλαγή των ορμονικών κύκλων στο γυναικείο σώμα. Συνεπώς, πολλές από αυτές όταν πάψουν την ορμονική αντισύλληψη, πιθανά δεν θέλουν πλέον το ίδιο τον σύντροφό τους.
Κλείνοντας…
Ο τομέας της νευροβιολογίας και της συμπεριφορικής έχει πολλά ακόμα να μελετήσει για την επιλογή των συντρόφων μας. Το μόνο σίγουρο είναι πως ο άνθρωπος, όντας ένα έλλογο ον δεν δρα μόνο με βάση τη βιολογία του. Συνεπώς, οι επιλογές σε όλους τους τομείς της ζωής του επηρεάζονται και από ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.
Τι να θυμάσαι:
Χημικά σήματα, που εντοπίζονται με την όσφρηση και δίνουν σήματα στον εγκέφαλο, πιθανά επηρεάζουν την επιλογή συντρόφου.
Η δημιουργία ενός καλύτερα ανοσοποιημένου απογόνου, με πιο ενισχυμένο ανοσοποιητικό είναι το «βιολογικό κριτήριο» επιλογής συντρόφου.
Οι ορμόνες επηρεάζουν τις επιλογές, ωστόσο, ο άνθρωπος είναι ένα έλλογο ον. Μην ταυτίσεις τις ορμόνες σου με τις ερωτικές σου απογοητεύσεις.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Chapman, Heather M., "Love: A Biological, Psychological and Philosophical Study"(2011). Senior Honors Projects. Paper 254. http://digitalcommons.uri.edu/srhonorsprog/254http://digitalcommons.uri.edu/srhonorsprog/254
Doty RL. Human Pheromones: Do They Exist?. In: Neurobiology of Chemical Communication. CRC Press/Taylor & Francis, Boca Raton (FL); 2014.
Kenneth L. Rock, Eric Reits and Jacques Neefjes, Present Yourself! By MHC Class I and MHC Class II Molecules, Trends Immunol. 2016 November ; 37(11): 724–737. doi:10.1016/j.it.2016.08.010.
Taymour Mostafa, Ghada El Khouly, Ashraf Hassan , Pheromones in sex and reproduction: Do they have a role in humans?, Journal of Advanced Research (2012) 3, 1-9
εικόνες από: pexels.com και pinterest.com