Μήπως το Πνεύμα των Χριστουγέννων ζει στον εγκέφαλό σου;
Έγινε ενημέρωση: 1 Οκτ 2021
H περίοδος των Χριστουγέννων πλησιάζει και αυτό δεν φαίνεται μόνο στους εντυπωσιακούς στολισμούς και στο ξεδίπλωμα του μαγειρικού ταλέντου που κρύβουμε καλά τον υπόλοιπο χρόνο. Τι κι αν ζούμε τα πρώτα Χριστούγεννα εν μέσω πανδημίας, φαίνεται ότι έχουμε εγκατεστημένο το «ξυπνητήρι» των Χριστουγέννων στο κεφάλι μας. Κι αν αυτό σου φαίνεται πολύ αόριστο, ήρθε η ώρα να αλλάξεις γνώμη, γιατί μάντεψε: Δεν είναι!
Η ιδέα!
Υπάρχει το πνεύμα των Χριστουγέννων ή είναι αποκύημα της φαντασίας μας; Αυτό αναρωτήθηκαν και οι Δανοί ερευνητές του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και έβαλαν στόχο της έρευνάς τους να το ανιχνεύσουν και να εντοπίσουν την περιοχή του εγκεφάλου όπου αυτό κατοικεί!
Αν το Πνεύμα των Χριστουγέννων υπάρχει, θα πρέπει κάπως να κάνει αισθητή την παρουσία του στη λειτουργία του εγκεφάλου, βάζοντάς μας σε αυτή την εορταστική διάθεση που νιώθουμε τα Χριστούγεννα.
Η μέθοδος
Για να το πετύχουν αυτό έστησαν μία μελέτη με 20 συμμετέχοντες από την περιοχή της Κοπεγχάγης. Οι 10 από τους συμμετέχοντες γιόρταζαν τακτικά τα Χριστούγεννα, ενώ οι υπόλοιποι 10 δεν είχαν στις παραδόσεις τους χριστουγεννιάτικους εορτασμούς. Όταν κάποιος βρίσκεται σε Χριστουγεννιάτικο κλίμα, βλέπει χριστουγεννιάτικες φωτογραφίες, ακούει χριστουγεννιάτικα τραγούδια κ.τ.λ., τότε «ξυπνάνε» διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου. Και ποιος θα ήταν ο ιδανικός τρόπος για να δουν το «ξύπνημά» τους; Η ανίχνευση των αλλαγών της εγκεφαλικής δραστηριότητας μέσω της Λειτουργικής Μαγνητικής Τομογραφίας ή αλλιώς fMRI.
Λειτουργική… τι;
Η fMRI έχει μπει στην ερευνητική φαρέτρα από τις αρχές των 90’s και έχει αποτελέσει βασικό εργαλείο των νευροψυχολογικών μελετών. Χάρη σε αυτή τη μέθοδο έχουν εντοπιστεί και απομονωθεί τα περίφημα «κέντρα» του εγκεφάλου. Έχει βοηθήσει με κάποιο τρόπο στη χαρτογράφησή του, υποδεικνύoντάς μας που «ζουν» τα συναισθήματα, όπως η χαρά, η θλίψη και η απέχθεια.
Science Fact
Δεν «ζουν» όλα τα συναισθήματα μαζί, αλλά το καθένα έχει τον χώρο του.
Καμία σχέση δηλαδή με όσα μας έμαθε η σχετική ταινία «Τα μυαλά που κουβαλάς»
Τα αποτελέσματα
Μπορεί όλοι οι συμμετέχοντες να είδαν τις ίδιες φωτογραφίες, αλλά το αποτέλεσμα άφησε άφωνους τους ερευνητές! Στην «ομάδα των Χριστουγέννων» αποτυπώθηκε πολύ διαφορετικό μοτίβο εγκεφαλικής δραστηριότητας σε σχέση με τους συμμετέχοντες που δεν είχαν στις παραδόσεις τους τις γιορτές των Χριστουγέννων.
Κι όμως, καλά κατάλαβες! Οι ερευνητές βασιζόμενοι στα αποτελέσματά τους έχουν ενδείξεις ότι στον ανθρώπινο εγκέφαλο υπάρχει το «Χριστουγεννιάτικο εγκεφαλικό δίκτυο», που εδράζεται σε διάφορες περιοχές του φλοιού του εγκεφάλου. Συγκεκριμένα, σε περιοχές των βρεγματικών λοβών, του προμετωπιαίου και του σωματοαισθητικού φλοιού παρατηρήθηκε σημαντικά μεγαλύτερη δραστηριότητα στους συμμετέχοντες που γιόρταζαν τα Χριστούγεννα, σε σχέση με τους υπόλοιπους. Ναι, έτσι τόσο βαρύγδουπα τα λένε οι ερευνητές! Τελικά, μέσα από αυτή τους την έρευνα βρήκαν εκείνη την περιοχή που «ζει» το Πνεύμα των Χριστουγέννων, το οποίο «αφυπνιζόταν» όταν οι συμμετέχοντες έβλεπαν Χριστουγεννιάτικες εικόνες.
«Ενοικιάζεται» - Πληροφορίες εντός
Και γιατί να «ζει» σε αυτές τις περιοχές; Μα και που αλλού θα μπορούσε να υπάρχει; Ας υποθέσουμε ότι ερχόμαστε για λίγο στη θέση του «Πνεύματος των Χριστουγέννων». Μας πετάνε ένα ωραίο χειμωνιάτικο πρωί στον εγκέφαλο ενός μικρού παιδιού και μας λένε βρες που θες να μείνεις.
α) Μαγεία των Χριστουγέννων
Και ποιος δεν έχει νιώσει τη μαγεία των Χριστουγέννων; Τα Χριστούγεννα είναι ντυμένα με παραμύθια, υπερφυσικές υπάρξεις και παράξενα φαινόμενα: τάρανδοι που πετάνε, καλικάντζαροι που πακετάρουν τα δώρα μας, ένας ροδαλός ασπρομάλλης κύριος που μπαίνει από τις καμινάδες στα σπίτια μας και φέρνει δώρα… Μπορεί όλα αυτά να εναντιώνονται στη λογική μας, αλλά αυτή η σπίθα είναι που ανάβει τη Χριστουγεννιάτικη φλόγα αυτές τις μέρες. Το μέρος, λοιπόν, του εγκεφάλου που έχει συνδεθεί με την αυτο-υπέρβαση και την πνευματικότητα είναι οι βρεγματικοί λοβοί. «Ωραία είναι στους βρεγματικούς λοβούς» θα μουρμουρίζατε αν ήσασταν το Πνεύμα των Χριστουγέννων. «Ας κάτσω λίγο εδώ να ζήσω τη μαγεία των Χριστουγέννων.»
β) Εορταστικά γεύματα με τους κοντινούς μας ανθρώπους
Όσο μικρή ή μεγάλη είναι η δική μας «κοινωνική φούσκα», όλοι μας στις γιορτές επιλέγουμε να περνάμε χρόνο με τα αγαπημένα μας πρόσωπα σε τραπεζώματα στο σπίτι, με τις ζεστές σοκολάτες μέσα στο καταχείμωνο ή - ακόμα και - τις χριστουγεννιάτικες αλκοολούχες εξόδους. «Θέλω λοιπόν ένα μέρος που θα με βοηθάει να ξαναζήσω όλα εκείνα τα χαρούμενα συναισθήματα και τις γευστικές απολαύσεις» θα λέγατε στη θέση του Πνεύματος των Χριστουγέννων. Ε, λοιπόν δεν υπάρχει καταλληλότερο κέντρο στο εγκέφαλο από τον προμετωπιαίο φλοιό. Η περιοχή αυτή ενεργοποιείται όταν βιώνεις συναισθήματα που μοιράζεσαι με άλλους, μπαίνοντας στη διαδικασία της «αντιγραφής» της σωματικής στάσης εκείνων που σε συντροφεύουν. Ακόμη και οι αντίστοιχοι νευρώνες αντιδρούν όταν παρατηρείς καταποτικές κινήσεις. (Μήπως είσαι δύσπιστος; Δοκίμασε να ψάξεις στο google φωτογραφίες με οικογενειακά χριστουγεννιάτικα τραπέζια… Θα σε περιμένω να συνεχίσεις την ανάγνωση!)
γ) Overload συναισθημάτων
Οι ημέρες των Χριστουγέννων είναι γεμάτες με δώρα που επιλέγονται με προσοχή για να ταιριάζουν στον παραλήπτη τους, συνταγές που εκτελούνται με φροντίδα για να χαροποιήσουν τους αγαπημένους μας και συναντήσεις με όλους εκείνους που μένουν μακριά και βρίσκουμε ευκαιρία να ξανασμίξουμε. «Μου λείπει κι ένα μέρος, όπου να μπορώ να αντιλαμβάνομαι όλη αυτή τη συναισθηματική θαλπωρή» θα σκεφτόταν σίγουρα το Πνεύμα των Χριστουγέννων. Υπάρχει ένα τέτοιο μέρος: ο σωματοαισθητικός φλοιός του εγκεφάλου. Ολοένα και περισσότερα δεδομένα συγκλίνουν στο ότι ο σωματοαισθητικός φλοιός παίζει σημαντικό ρόλο στην αντίληψη της συναισθηματικής κατάστασης του ατόμου που έχουμε δίπλα μας από τις εκφράσεις του προσώπου.
«Και τώρα σε ποιο από τα τρία μέρη να μείνω;» θα σκεφτόμασταν εμείς, και θα είχαμε και όλα τα δίκια του κόσμου. Ε, το Πνεύμα των Χριστουγέννων δεν χρειάζεται να επιλέξει. Μπορεί να «ζει» και στα τρία ταυτόχρονα. Όχι μόνο «επειδή είναι Πνεύμα», αλλά επειδή ο δικός σου και ο δικός μου ο εγκέφαλος μπορεί να ενεργοποιεί ταυτόχρονα διαφορετικούς συνδυασμούς περιοχών. Έτσι, λοιπόν αυτές οι τρείς περιοχές φαίνεται να ανήκουν στο «Χριστουγεννιάτικο εγκεφαλικό δίκτυο». Ή αλλιώς στη γειτονιά των Χριστουγέννων*.
*Καθόλου επιστημονικός, αλλά πολύ Χριστουγεννιάτικος όρος - ας μείνει μεταξύ μας!
Έχω δηλαδή το Πνεύμα των Χριστουγέννων μέσα μου;
Αν πιστεύεις ότι ταιριάζεις με τους συμμετέχοντες του «Χριστουγεννιάτικου γκρουπ» της παραπάνω έρευνας, μπορείς να σηκώνεσαι ήσυχος το πρωί στη σκέψη ότι το Πνεύμα των Χριστουγέννων σε συντροφεύει. Ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο που συναρπάζει τους επιστήμονες, που ανακαλύπτουν ολοένα και περισσότερα εργαλεία για να αποκαλύψουν πώς λειτουργούν τα γρανάζια του.
Το τι πρέπει να σου μείνει από το άρθρο θα το διαβάσεις παρακάτω στην επόμενη καθιερωμένη ενότητα. Αυτό που πρέπει να μην ξεχάσεις είναι να μπεις στο κλίμα των γιορτών, όσο δύσκολο κι αν μοιάζει αυτό φέτος. Μπορεί η «κοινωνική φούσκα» μας να πρέπει να περιοριστεί, όμως τα «λαμπάκια» της «Χριστουγεννιάτικης γειτονιάς» του εγκεφάλου σου δεν σβήνουν εύκολα. Άφησέ τα να σε παρασύρουν, και νιώσε τη μαγεία των φετινών γιορτών με τους δικούς σου ανθρώπους.
Τα ΒιοΛόγια σας εύχονται Καλές Γιορτές!
Τι να θυμάσαι:
Οι νευροψυχολογικές μελέτες έχουν απογειωθεί με τη χρήση της Λειτουργικής Μαγνητικής Τομογραφίας (fMRI).
Το Πνεύμα των Χριστουγέννων υπάρχει και βρίσκεται στο δικό του Χριστουγεννιάτικο δίκτυο του εγκεφάλου.
Οι βρεγματικοί λοβοί, ο προμετωπιαίος και ο σωματοαισθητικός φλοιός ήταν σημαντικά πιο δραστήριοι σε όσους γιόρταζαν τις γιορτές των Χριστουγέννων όταν έβλεπαν γιορτινές εικόνες.
Για περισσότερες πληροφορίες, τσέκαρε εδώ:
Hougaard, A., Lindberg, U., Arngrim, N., Larsson, H. B., Olesen, J., Amin, F. M., Ashina, M., & Haddock, B. T. (2015). Evidence of a Christmas spirit network in the brain: functional MRI study. BMJ (Clinical research ed.), 351, h6266. https://doi.org/10.1136/bmj.h6266
Adolphs, R., Damasio, H., Tranel, D., Cooper, G., & Damasio, A. R. (2000). A role for somatosensory cortices in the visual recognition of emotion as revealed by three-dimensional lesion mapping. Journal of neuroscience, 20(7), 2683-2690.
Ferrari, P. F., Gallese, V., Rizzolatti, G., & Fogassi, L. (2003). Mirror neurons responding to the observation of ingestive and communicative mouth actions in the monkey ventral premotor cortex. European journal of neuroscience, 17(8), 1703-1714.
Urgesi, C., Aglioti, S. M., Skrap, M., & Fabbro, F. (2010). The spiritual brain: selective cortical lesions modulate human self-transcendence. Neuron, 65(3), 309-319.