Ένα μοναδικό σύστημα, δημιουργός ζωής. Το γυναικείο σύστημα
Έγινε ενημέρωση: 10 Σεπ 2020
Στο πρώτο μέρος, συζητήσαμε για το ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα. Εδώ, λοιπόν θα αναλύσουμε τους ρόλους του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος και θα διαχωρίσουμε κάποιες έννοιες.
Το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα εκτός από σύστημα παραγωγής των μητρικής προέλευσης γαμετικών κυττάρων (ωάρια) αποτελεί και το σύστημα φιλοξενίας τόσο της διαδικασίας δημιουργίας ζωής (γονιμοποίηση) όσο και της ανάπτυξης αυτής (κυοφορία). Ας το δούμε όμως πιο αναλυτικά.
Ποιοι οι ρόλοι;
Οι λειτουργίες του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος είναι πολλές: παραγωγή ωαρίων, πρόσληψη του σπέρματος, δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για τη γονιμοποίηση, κύηση, τοκετός και ο θηλασμός. Τα όργανα του γυναικείου συστήματος βρίσκονται είτε εσωτερικά, όπως οι ωοθήκες, οι ωαγωγοί, η μήτρα και ο κόλπος, είτε εξωτερικά, όπως το αιδοίο.
Ματιά στο εσωτερικό
Εσωτερικά, λοιπόν, βρίσκονται οι ωοθήκες, οι ωαγωγοί, η μήτρα και ο κόλπος. Οι ωοθήκες αποτελούν την «αποθήκη» των ωαρίων καθώς εκεί αποθηκεύονται και ωριμάζουν τα θηλυκά γαμετικά κύτταρα. Παράλληλα, παράγουν πλήθος στεροειδών ορμονών, οι οποίες παίζουν ρόλο στο σχηματισμό των ωαρίων και στην προετοιμασία των υπόλοιπων οργάνων για την υποδοχή εμβρύου.
Η διαδικασία παραγωγής των γυναικείων γαμετικών κυττάρων ξεκινά ήδη κατά την εμβρυική ηλικία του θηλυκού ατόμου. Ουσιαστικά, λοιπόν, μια γυναίκα γεννιέται με την «γεννητική της αποθήκη» γεμάτη, και από εκεί και πέρα μόνο «χάνει» αναπαραγωγικά κύτταρα. Από την γέννησή της ως και την εφηβεία ήδη έχει χαθεί ένα ποσοστό γαμετικών κυττάρων.
Ωστόσο, κατά την εφηβεία, ορμονικές αλλαγές σηματοδοτούν την έναρξη της γόνιμης ηλικίας της γυναίκας και την αρχή του έμμηνου κύκλου. Ο έμμηνος κύκλος συνεπάγεται με ωρίμανση ενός ωαρίου σε μηνιαία βάση και μεταφορά αυτού εκτός των ωοθηκών, διαδικασία που καλείται ωορρηξία. Αμέσως μετά την ωορρηξία, το ωάρια εναποτίθεται στους ωαγωγούς, ή αλλιώς σάλπιγγες, που ενώνουν τις ωοθήκες με τη μήτρα. Άλλη μια σημαντική λειτουργία των σαλπίγγων εκτός από τη μεταφορά των ωαρίων είναι και ότι αποτελούν σημείο διεξαγωγής της γονιμοποίησης. Στην προέκταση των ωαγωγών εντοπίζεται η μήτρα, το όργανο «φιλοξενίας» του εμβρύου.
Εικόνα 1: Γυναικείο Αναπαραγωγικό Σύστημα Οργάνων (Εσωτερικά όργανα).
Κάθε μήνα, λοιπόν, μέσω μιας σειράς ορμονικών αλλαγών που επάγονται από τον εγκέφαλο, καθώς και από τις ωοθήκες, το τμήμα της μήτρας που καλείται ενδομήτριο προετοιμάζεται για την υποδοχή του εμβρύου. Σε περίπτωση γονιμοποίησης, το έμβρυο εμφυτεύεται στο ενδομήτριο, ενώ απουσία αυτής τα προϊόντα της προετοιμασίας αποβάλλονται μέσω της έμμηνου ρύσης. Το κατώτερο μέρος της μήτρας ονομάζεται τράχηλος και διαθέτει ένα μικρό άνοιγμα, το τραχηλικό κανάλι. Μέσω αυτού γίνεται η είσοδος του σπέρματος στη μήτρα καθώς και η αποβολή της εμμήνου ρύσεως- περίοδος.
Η κατάληξη του τραχήλου βρίσκεται εντός του κόλπου, ο οποίος συνδέει τα εξωτερικά γεννητικά όργανα με τη μήτρα. Ρόλος του είναι η υποδοχή του πέους κατά τη σεξουαλική επαφή και η προσωρινή υποδοχή του σπέρματος έως ότου αυτό περάσει μέσω του τραχήλου στη μήτρα. Ακόμα, ο γνωστός παρθενικός υμένας βρίσκεται στο σημείο σύνδεσης του κόλπου με το αιδοίο, και διαρρηγνύεται κατά την πρώτη σεξουαλική επαφή.
Μια ματιά και στο εξωτερικό
Όσον αφορά τα εξωτερικά αναπαραγωγικά όργανα τώρα, σε αυτά ανήκει το αιδοίο, στο οποίο συγκαταλέγονται το κατώτερο μέρος του κόλπου, η κλειτορίδα και τα χείλη. Στην κατάληξη του κόλπου, λοιπόν, βρίσκονται διάφοροι βλεννοεκκριτικοί αδένες, με πιο γνωστούς τους βαθρολίνειους αδένες. Ρόλος τους είναι η έκκριση υγρών με στόχο τη διευκόλυνση της σεξουαλικής πράξης.
Τα πιο εξωτερικά και ευδιάκριτα όργανα είναι τα χείλη, τα οποία διακρίνονται σε μεγάλα και μικρά. Στην κορυφή των μικρών χειλών, τα οποία βρίσκονται εσωτερικά των μεγάλων, βρίσκεται η κλειτορίδα, όργανο παρόμοιο με το ανδρικό πέος με κύριο ρόλο τη συμμετοχή της στη σεξουαλική διέγερση της γυναίκας. Ωστόσο, εικάζεται η συμμετοχή της σε πλήθος διαδικασιών όπως η προστασία της ουρήθρας από μολύνσεις και η στήριξη του κόλπου κατά την επαφή.
Κλείνοντας...
Μελλοντικά θα εντρυφήσουμε περισσότερο σε ότι εμπλέκεται άμεσα ή έμμεσα με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, τόσο μέσω βιολογικών διεργασιών όσο και μέσω ψυχοκοινωνικών. «Γιατί υπάρχει η έμμηνος ρύση;», «Τι γίνεται στον οργανισμό μας όταν ερωτευόμαστε;» και πολλά άλλα ερωτήματα θα μας απασχολήσουν εν καιρώ. Μέχρι τότε θέλω να θυμάσαι πως τα συστήματα που περιγράψαμε είναι η πηγή της μοναδικότητάς μας.
Τι να θυμάσαι:
Το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα έχει πολλές λειτουργίες όπως η παραγωγή ωαρίων, η δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για τη γονιμοποίηση, η κύηση και άλλα.
Τα όργανα του γυναικείου συστήματος είναι και εσωτερικά και εξωτερικά.
Η διαδικασία παραγωγής των γυναικείων γαμετικών κυττάρων ξεκινά ήδη κατά την εμβρυική ηλικία του θηλυκού ατόμου.
Ωορρηξία είναι η ωρίμανση ενός ωαρίου σε μηνιαία βάση και μεταφορά αυτού εκτός των ωοθηκών.
Οι σάλπιγγες αποτελούν το σημείο διεξαγωγής της γονιμοποίησης.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Lauralee Sherwood. Εισαγωγή στη Φυσιολογία του Ανθρώπου. (Ακαδημαϊκές Εκδόσεις Ι. Μπάσδρα και ΣΙΑ Ο.Ε, 2016).
Linda J. Heffner. Η ανθρώπινη αναπαραγωγή με μία ματιά. (Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε., 2005).
εικόνες από: pexels.com και biorender.com